4.3.4. Bàn luận khả năng trở lại thể thao của vận động viên chuyên nghiệp và nghiệp dư.
Bàn luận khả năng và mức độ trở lại thể thao:
Theo Hurd và cộng sự [40] khảo sát trên 832 trường hợp, một năm sau tái tạo dây chằng chéo trước, 90% bệnh nhân có thể trở lại chơi thể thao mức độ trước chấn thương, tuy nhiên tỉ lệ này giảm còn 54% sau 3 năm. Cũng theo tác giả, tỉ lệ tái chấn thương dây chằng chéo trước cùng bên trong hai năm là 3%, tương đương với tỉ lệ chấn thương dây chằng chéo trước gối đối bên, 10%-14% các trường hợp cần phải phẫu thuật lần hai và khoảng 20% bệnh nhân có giảm chức năng gối.
Trong nghiên lô cứu của chúng tôi, 94% trường hợp (47/50) trở lại thể thao trong vòng 1 năm.
Tỉ lệ trở lại thể thao của vận động viên chuyên nghiệp và nghiệp dư như nhau: 16/17 và 31/33 (đều chiếm 94%).
Về mức độ thực hiện môn thể thao, trong 94% trường hợp trở lại thể thao vào thời điểm 12 tháng, có 88% trở lại mức như trước chấn thương, 6% mức độ thấp hơn.
Có 3 trường hợp (chiếm 6%) không trở lại chơi bóng. Lý do là lỏng gối, đau thoái hóa khớp và đứt dây chằng chéo trước chân đối bên (Bảng 4.6).
Bảng 4.6. Đặc điểm 3 bệnh nhân không trở lại chơi thể thao
Nhóm | Số lượng | Nguyên nhân | Lysholm | IKDC | Tegner |
VĐV | 01 | Đứt dây chằng chéo trước đối bên | 85 | B | 6 |
Nghiệp dư | 02 | Đau thoái hóa khớp | 85 | B | 6 |
01 | Lỏng gối độ II | 88 | C | 5 |
Bàn luận về phục hồi điểm số Tegner :
Trong nghiên cứu của chúng tôi, trước phẫu thuật, điểm số Tegner trung bình là 4.88 thấp nhất vào các thời điểm (Bảng 3.29), tương đương khả năng đi xe đạp hoặc chạy bộ. Lý do đây là thời điểm sau khi bị chấn thương đứt dây chằng chéo trước, bệnh nhân đã lỏng gối, teo cơ đùi, đau nên khó tham gia thể thao.
Điểm số Tegner trước khi bệnh nhân bị chấn thương, tức là lúc bệnh nhân đang chơi thể thao bình thường (Tegner trước chấn thương) đạt 7,82 điểm, trong đó cao nhất 10 điểm, thấp nhất 7 điểm.
So với thời điểm trước mổ: kết quả điểm số vào tháng thứ 6 (6.60), tháng 12 (7.40) và tháng 24 (7.19) sau phẫu thuật đều cao hơn trước phẫu thuật (4.88), sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (phép kiểm Wincoxon). Như vậy khả năng chơi thể thao trở lại 6 tháng sau mổ trở đi đều cao hơn trước mổ.
So với trước chấn thương: điểm số Tegner vào thời điểm tháng 12 thấp hơn so với trước chấn thương, tuy nhiên sự khác biệt này lại không có ý nghĩa về mặt thống kê (P=. 206> 0.05), chứng tỏ bệnh nhân đã hồi phục mức độ chơi thể thao như trước khi chấn thương
Benjamin (2011) so sánh hai nhóm tái tạo dây chằng chéo trước bằng gân bánh chè và gân hamstring, mỗi nhóm 62 bệnh nhân không phải do chấn thương thể thao. Kết quả chỉ số Tegner nhóm bánh chè là 4.86, nhóm gân hamstring là 5.29 [84]. Kết quả của chúng tôi sau mổ từ 6 tháng trở đi đều cao hơn, có thể do đối tượng của chúng tôi là người chơi bóng đá.
So sánh với tác giả Trương Trí Hữu (2008), tất cả các bệnh nhân trong nghiên cứu đều bị đứt dây chằng chéo trước và rách sụn chêm, các môn thể thao gồm bóng đá, quần vợt, cầu lông, bóng chuyền, tập võ, chạy bộ…
Ngoại trừ 2 trường hợp bị chấn thương đứt lại dây chằng chéo trước vào tuần 12 sau mổ, 98.2% trở lại tham gia thể thao và có 2 trường hợp (1,8%) không tham gia thể thao. Trong đó về mức độ tham gia thể thao, có 81.2% (92/113 trường hợp) quay lại môn thể thao trước mổ với mức độ bình thường, 19 trường hợp (17%) quay lại môn thể thao cũ nhưng cường độ giảm nhiều [4].
Tác giả dùng thang điểm Noyes để đánh giá hoạt động thể thao sau mổ gồm thang điểm theo triệu chứng sưng, đau, lỏng gối… khi hoạt động thể thao (điểm từ 0- 10 chia làm mức rất tốt, tốt, khá, trung bình và xấu) và thang điểm theo mức hoạt động thể thao (điểm từ 0- 100).
Kết quả 70% tốt và rất tốt, 26.5% khá (tổng cộng 96.5%); chênh lệch điểm số trung bình sau mổ so với trước mổ là 9.34 và có ý nghĩa thống kê. Tác giả không nêu thời điểm đánh giá sau mổ và không phân biệt kết quả này với thời điểm trước mổ hay trước khi bị chấn thương đứt dây chằng. Nghiên cứu này cũng không so sánh kết quả giữa hai đối tượng vận động viên chuyên nghiệp và nghiệp dư vốn có đặc điểm vận động và mức độ đòi hỏi phục hồi rất khác nhau.
Như vậy mặc dù về tỉ lệ trở lại thể thao của chúng tôi có thấp hơn nhưng do không tương đồng về chỉ số đánh giá nên chúng tôi không so sánh cụ thể được.